Legionella – jak chronić budynek i użytkowników?

Legionella to bakteria, która stanowi poważne, choć niewidoczne zagrożenie w systemach wodnych budynków – szczególnie tam, gdzie mamy do czynienia z instalacjami wodnymi. Choć często niewidoczna gołym okiem, może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych, a w skrajnych przypadkach – do śmierci. Właściciele i zarządcy nieruchomości mają prawny i moralny obowiązek zapewnić bezpieczeństwo użytkownikom obiektów przed tym zagrożeniem. Jak zrobić to skutecznie?

Co to jest Legionella i legionelioza?

Legionella pneumophila to bakteria występująca naturalnie w środowisku wodnym – w rzekach, jeziorach, ale także w instalacjach wodnych w budynkach. W odpowiednich warunkach (temperatura 25–45°C, stagnacja wody, osady) bakteria ta może namnażać się do niebezpiecznych poziomów.

Zakażenie nią prowadzi do choroby zwanej legioneliozą, która może przyjąć postać łagodnej infekcji przypominającej grypę (gorączka Pontiac) lub poważnego zapalenia płuc, znanego jako choroba legionistów. Źródłem zakażenia jest wdychanie aerozolu wodnego zawierającego bakterie legionelli – np. podczas korzystania z prysznica, z klimatyzatorów czy instalacji nawilżających. Choroba nie jest zakaźna – nie można zarazić się bezpośrednio od chorej osoby, nie dochodzi do zakażenia drogą pokarmową.

Legionella w budynkach – gdzie występuje największe ryzyko?

Instalacje wodne w budynkach są potencjalnym źródłem wystąpienia bakterii legionelli. Największy rozwój bakterii odbywa się w wodzie o temperaturze 35-40 °C. Szczególnie narażone są:

• budynki użyteczności publicznej – hotele, szpitale, domy opieki, biura, szkoły, centra handlowe,
• obiekty z rozbudowaną instalacją wodną,
• miejsca o zmiennej lub niskiej frekwencji użytkowników (np. biura w modelu hybrydowym),
• instalacje z punktami martwymi, słabo przepływającą wodą, osadem, korozją.

Jak skutecznie zabezpieczyć instalację wodną?

Bezpieczeństwo użytkowników zaczyna się od świadomego zarządzania ryzykiem. Kluczowe działania z tego zakresu to:

• Regularne badania wody – analiza mikrobiologiczna próbek wody pod kątem obecności bakterii Legionella. W budynkach o rozbudowanej instalacji wodnej zaleca się pobranie próbek w kilku miejscach kontrolnych.
• Monitoring temperatury – utrzymywanie temperatury wody zimnej poniżej 20°C, ciepłej wody użytkowej powyżej 55°C.
• Regularne przegrzewy wody – okresowa dezynfekcja termiczna wody powyżej 70°C w celu zabicia bakterii.
• Usuwanie punktów stagnacji – modernizacja instalacji, usuwanie martwych odcinków, zapewnienie stałej cyrkulacji wody.
• Inne metody dezynfekcji instalacji wodnych – okresowe czyszczenie, chlorowanie ozonowanie lub uzdatnianie wody.
• Dokumentacja działań – prowadzenie rejestrów przeglądów, pomiarów i działań naprawczych.
• Kompetentna obsługa techniczna – świadoma obsługa techniczna budynku w zakresie zapobiegania rozwojowi bakterii i szybkiego reagowania na zagrożenia.

Co mówią przepisy prawa?

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami, właściciele i zarządcy obiektów mają obowiązek:

• zapewnić jakość wody zgodną z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r., m.in. pod względem mikrobiologicznym,
• stosować się do wytycznych Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS) oraz Ministerstwa Infrastruktury pod względem minimalnej temperatury wody w miejscach czerpalnych, zasobnikach wody oraz podczas dezynfekcji termicznej,
• przeprowadzać regularne kontrole i badania wody użytkowej – zgodnie z obowiązującymi przepisami i dobrymi praktykami branżowymi.
• w przypadku przekroczenia dopuszczalnych norm – natychmiast wdrożyć działania naprawcze.

Brak działań może skutkować nie tylko konsekwencjami zdrowotnymi, ale też prawnymi i finansowymi, w tym karami administracyjnymi.

Podsumowanie

Zagrożenie Legionellą dotyczy niemal każdego budynku z instalacją wodną. Odpowiedzialne zarządzanie tym ryzykiem to nie tylko wymóg prawa, ale przede wszystkim element troski o zdrowie i bezpieczeństwo użytkowników obiektów. Regularne kontrole, odpowiednie parametry techniczne instalacji, skuteczna profilaktyka oraz kompetentna obsługa techniczna budynku pozwalają zminimalizować ryzyko i zapewnić spokój właścicielom, zarządcom oraz użytkownikom budynków.